De kerstboom is een van de meest iconische symbolen van de feestdagen. Elk jaar versieren miljoenen mensen wereldwijd hun huizen met deze groene pracht, vaak vergezeld door fonkelende lichtjes en kleurrijke ornamenten. Maar waar komt deze traditie eigenlijk vandaan? In dit artikel duiken we in de geschiedenis van de kerstboom, van zijn oorsprong in oude Germaanse tradities tot de moderne kerstviering zoals we die vandaag de dag kennen.
De oorsprong van de kerstboom
De traditie van het versieren van bomen gaat terug tot de oude Germaanse volkeren, lang voordat het christendom zijn intrede deed in Europa. Deze volkeren geloofden dat bomen magische krachten hadden, vooral in de wintermaanden wanneer het leven in de natuur leek stil te staan. Het groenblijvende karakter van bepaalde bomen, zoals de spar, werd gezien als een symbool van leven en vruchtbaarheid. Tijdens de winterzonnewende, rond 21 december, werden takken van deze bomen in huis gehaald om boze geesten af te weren en hoop te brengen voor de terugkeer van de zon.
Hoewel deze tradities heidens van oorsprong waren, werden ze later door het christendom overgenomen en aangepast. Het gebruik van groenblijvende bomen werd een symbool van het eeuwige leven dat Christus bracht, en zo vond de kerstboom langzaam zijn weg naar de christelijke feestdagen.
De eerste versierde kerstbomen
De eerste gedocumenteerde kerstboom zoals we die nu kennen, verscheen in de 16e eeuw in Duitsland. Volgens de overlevering was het de hervormer Maarten Luther die als eerste kaarsen in een boom hing om de sterrenhemel te symboliseren. Dit idee verspreidde zich snel door heel Duitsland en later door Europa.
In de 17e en 18e eeuw begonnen mensen hun kerstbomen te versieren met eetbare decoraties zoals appels, noten en koekjes. Deze traditie evolueerde in de loop der tijd, en tegen de 19e eeuw werden glazen ornamenten en andere kunstmatige versieringen steeds populairder. Vooral in Duitsland ontstond een bloeiende industrie van handgemaakte kerstversieringen, die later over de hele wereld werden geëxporteerd.
De kerstboom in Nederland
In Nederland duurde het iets langer voordat de kerstboomtraditie voet aan de grond kreeg. Pas in de 19e eeuw, onder invloed van de Duitse cultuur, begonnen Nederlandse huishoudens kerstbomen in huis te halen. De eerste kerstbomen werden vooral gezien in de huizen van de elite, maar tegen het einde van de 19e eeuw werd de kerstboom steeds populairder onder de bredere bevolking.
Een interessante ontwikkeling in Nederland is de opkomst van de kerstboom op openbare pleinen en in winkelcentra. Deze traditie begon in de jaren 50 van de vorige eeuw en is sindsdien een vast onderdeel van de feestdagen geworden. Grote steden zoals Amsterdam en Rotterdam staan bekend om hun indrukwekkende kerstbomen op prominente locaties, die jaarlijks duizenden bezoekers trekken.
De moderne kerstboom
Vandaag de dag is de kerstboom niet meer weg te denken uit de decembermaand. Een kerstboom kopen en het versieren van de boom is voor veel gezinnen een belangrijk ritueel dat de feestdagen inluidt. Maar hoe kies je eigenlijk de perfecte kerstboom?
Echte of kunstkerstboom?
Een vraag die veel mensen zich stellen, is of ze moeten kiezen voor een echte kerstboom of een kunstkerstboom. Beide opties hebben hun voor- en nadelen. Een echte kerstboom brengt de geur van het bos in huis en heeft een authentieke uitstraling. Bovendien is een echte boom biologisch afbreekbaar en kan hij na de feestdagen worden gerecycled of gecomposteerd. Aan de andere kant vergt een echte boom meer onderhoud en kan hij na verloop van tijd naalden verliezen.
Een kunstkerstboom daarentegen gaat jaren mee en is vaak makkelijker in onderhoud. Er zijn tegenwoordig kunstbomen verkrijgbaar die nauwelijks van echt te onderscheiden zijn, wat ze een aantrekkelijke optie maakt voor mensen die geen zin hebben in het opruimen van naalden.
Kerstboomversiering door de jaren heen
De manier waarop we onze kerstbomen versieren, is door de jaren heen flink veranderd. Waar vroeger vooral natuurlijke materialen zoals appels en noten werden gebruikt, zien we tegenwoordig een breed scala aan decoraties in allerlei stijlen en kleuren. Van minimalistische Scandinavische ontwerpen tot uitbundige, kleurrijke bomen vol glitter en glamour en cluster kerstverlichting– er is voor ieder wat wils.
Een opvallende trend van de laatste jaren is de terugkeer naar natuurlijke materialen. Denk aan houten ornamenten, gedroogde sinaasappelschijfjes en dennenappels. Deze versieringen passen perfect bij een duurzame levensstijl en geven je kerstboom een warme, rustieke uitstraling.
Wat doe je met je kerstboom na de feestdagen?
Na de feestdagen komt het onvermijdelijke moment waarop de kerstboom weer uit huis moet. Gelukkig zijn er verschillende milieuvriendelijke manieren om van je boom af te komen. Veel gemeenten bieden een ophaalservice aan waarbij de bomen worden versnipperd en gebruikt als compost of biomassa. Een andere optie is om je boom zelf te versnipperen en de houtsnippers te gebruiken in je tuin als mulch.
Als je een kunstkerstboom hebt, is het natuurlijk de bedoeling dat je hem zorgvuldig opbergt voor volgend jaar. Zorg ervoor dat je de boom goed inpakt om stof en beschadigingen te voorkomen.
Notenkraker
Naast de kerstboom is de Notenkraker ook echt iets dat jaarlijks tijdens kerst weer terugkomt. Maar waar komt dit gekke, vaak boze mannetje eigenlijk vandaan? Lees hier wat een Notenkraker is en waarom je de Notenkraker juist tijdens kerst veel ziet.